(દાંડી યાત્રા ૧૨માર્ચ -૬ એપ્રિલ ૧૯૩૦)
દાંડી કોઇ નકશામાં પણ ન હતું, બ્રિટિશરોને શોધવામાં પણ ભારે મુશ્કેલી પડી હતી. દાંડી યાત્રા પહેલાં ગાંધીજી દેશ વિદેશના છાપાઓને ઇન્ટરવ્યૂ આપીને યાત્રાને ભરપૂર પ્રસિદ્ધિ આપી હતી. યાત્રા મા પ્રારંભ માં ૭૮ અને પછી બીજા બે જણા સાથે કુલ ૮૧ સત્યાગ્રહી જોડાયા. બારમી માર્ચે સવારે ચાર વાગે પ્રાર્થના થઈ. ગાંધી નાનું વક્તવ્ય આપી સુઇ ગયાં અને બરાબર ૬.૨૦ કલાકે યાત્રાનો પ્રારંભ થયો. હજારો લોકો સાબરમતી આશ્રમ બહાર હતાં, બાપુ સાથે ચાલ્યાં. ખેડા જીલ્લાના કંકાપુરામા ૧૦૦ વર્ષના વૃદ્ધ મહિલાને બાપુએ કહ્યું કે સ્વતંત્રતા વગર પાછો નહીં આવું. આ સમયે જંબુસર ખાતે કોંગ્રેસ કારોબારી મળી હતી. નેહરુ પિતા પુત્રને દાંડીયાત્રાની સફળતા પર સંદેહ હતો. જંબુસરમાં દાંડીયાત્રાની સફળતા પર મોતીલાલ નેહરુએ રાજભવન જેવું મકાન આનંદભવન રાષ્ટ્રને સમર્પિત કર્યું હતું. ભરુચ થી બસમાં બેસીને કમલાદેવી ચટ્ટોપાધ્યાય ગાંધીજી ને મળવા જંબુસર આવ્યાં હતાં, તેમના આગ્રહથી ગાંધીજીએ ૬ એપ્રિલથી મહીલાઓને આંદોલનમાં જોડાવા આહ્વાન આપ્યું હતું.
અંગ્રેજ સરકારે અગમચેતીના ભાગરૂપે સરદાર પટેલની તો પહેલેથી જ ધરપકડ કરી હતી, પણ ગાંધી બાબતમા અંગ્રેજ શાસન નિર્ણય જ ના લઇ શક્યું. ૬ એપ્રિલ, ૧૯૩૦ ના દિવસે ચપટી મીઠું લઇ મીઠા પર લાગતા વેરાને સ્વયંભૂ ખતમ કર્યો. દેશને પૂર્ણ સ્વતંત્રતા અપાવવામાં પહેલો પાયો ખોદાયો. જે મીઠું ગાંધી એ ઉપાડ્યું હતું તેનું ત્રણ વાર હરાજી થઈ હતી. સિંધથી બંગાળ સુધી આંદોલન ફેલાયું અને પહેલી વાર મહિલા બહાર આવી. બોરસદમાં હજારો મહિલા રેલી પર અત્યાચાર થયો. મુંબઈમાં લાખો લોકો એકઠાં થયા. અંગ્રેજ સરકાર અત્યાચાર કરે અને પ્રજા અહિંસક સામનો કરે. વિશ્વમાં આ પ્રકારની વિરલ ઘટના હતી, જેમા ક્રાંતિ માટે યાત્રા હતી પણ હથિયાર જ ન હોય.
Deval Shastri🌹
