કેસુડા શેર ખીલે છે ત્યારે કેસરી ફૂલ જંગલની શોભા બની જાય છે.
નર્મદાના આદિવાસીઓ કેસુડો નો ભરપૂર ઉપયોગ કરે છે
કેસુડા ના લાકડા માંથી કોલસો, ગુંદર, બને છે, કેસુડા ના કુમળા મુડમાનથી નીકળતા રેસામાંથી દોરડાં અને દેશી ચંપલ બને છે. આયુર્વેદિક ઔષધી ઉપરાંત ચામડીના રોગો મટાડવા માટે નાં કરવા માટે કેસુડા નો ઉપયોગ.
ચાલ ના તાંતણા માંથી કાગળ, માંથી પાતરા, તેમજ ફૂલના રસમાંથી રંગ બને છે
રાજપીપળા, તા. 29
નર્મદા જિલ્લા વસંત પંચમી તા ને વાતાવરણમાં પલટો આવી જાય છે ઠંડુ પ્રમાણ ઘટવા માંડે છે અને થોડી ગરમી ઠંડી ના મિત્ર આહલાદક ખુશનુમા વાતાવરણ વચ્ચે શરૂ થતી નવી પસંદ ઋતુનો પ્રારંભ થતાં નવી ચેતના ઓ સંચાર થયો છે. હજી શિયાળાની ઠંડીનો માહોલ જામી રહ્યો છે, નર્મદામાં વસંત થાણે ફેર કેસુડા ખીલી ઊઠયા છે જોકે નર્મદાના વસંતના વધામણા નેતા કેસુડા નર્મદાની સાતપુડા ની ગિરિમાળા વચ્ચે વિધયાચલ ની ગિરીમાળા ની શોભા બન્યા છે. ઋતુ પરિવર્તનના સંકેત આપતા રમતો ફાગણના લાલ ચટક આર કેસરી કેસુડા કેસુડા ના ફુલ નર્મદાના જંગલ, વન વગડામાં પૂરમાં ખીલી ઊઠેલા જોવા મળી રહ્યા છે. આમ તો કેસુડે વસંત ઋતુ નો પર્યાય ગણાય છે, કેસુડા જ્યારે ખીલે રે ત્યારે કેસરી ફૂલ જંગલની શોભા બની જાય છે. કેસુડા ને કોઇ સુગંધ નથી પણ તેની નજાકત તા, પોપટના ચાંદ જેવો આકાર અને માંસના લોચા જેવો લાલચટક રંગ, કામણ ગારો અને મજા કરતા ના પર્યાય સમાન કેસુડાના ફુલની સૌંદર્યની દ્રષ્ટિએ, અને આરોગ્યની દ્રષ્ટિએ તેનું ખૂબ મહત્ત્વ છે
થોડી તારે ખીલતા પસનતા પુષ્પો આદિવાસીઓ માટે લોકપ્રિય ગણાય છે થોડી પૂર્વ લોકો કેસુડાના ફૂલો ની ગાડી તેનો બસમાંથી રંગ બનાવે છે. નર્મદામાં કેસુડાના નિર્દોષ રંગોની હોળી લોકપ્રિય ગણાય છે હોળી રમવા માટે કેસુડાનો પ્રાકૃતિક રંગ તરીકે તેનો ભરપૂર ઉપયોગ થાય છે. કેસુડાના ઉકાળેલા ગરમ પાણીથી સ્નાન કરવાથી ચામડીના રોગો પણ મળતા હોવાનું આયુર્વેદિક પણ કહે છે.
રાજપીપળા આદિવાસી અગ્રણી ડો શાંતિ કરવા જણાવે છે કે જ્યારે કેસુડા નર્મદાના જંગલમાં પૂરબહારમાં ખીલી ઉઠે છે ત્યારે કેસુડા રંગ નું ઘરેણું બની જાય છે. કે સૂર્ય વસંતઋતુનું પ્રતીક ગણાય છે હોળી નજીક આવે ત્યારે કેસુડાના લોકપ્રિય પ્રચલિત બની જાય છે.
નર્મદાના આયુર્વેદિક અધિકારી ડો નેહા પરમાર જણાવે છે કે કુદરતી રીતે વસંત પૂરબહારમાં ખીલી ઊઠેલા કેસુડા નો આયુર્વેદિક ઔષધીઓ બનાવવામાં ખાસ ઉપયોગ થાય છે કેસુડાના ઝાડના લાકડાનો ઉપયોગ કોલસા બનાવવામાં ગુંદર બનાવવામાં પણ થાય છે તેમજ કેસૂડાના વૃક્ષો ના કુમળા મૂળ માંથી નીકળતા ચોક્કસ પ્રકારના રેસમાંથી દોરડા અને દેશી ચંપલ બને છે. તેના પાંદડા ખાતર તરીકે વપરાય છે, તેના પાનમાંથી પાતળા પણ સરસ બને છે તેના ફૂલો ને ઉઘાડીને તેમાંથી કુદરતી પીળો રંગ બને છે કેસૂડાનાં ખાખરાના પાન તરીકે ઓળખાય છે તેનો મૂળના ઓગસ્ટમાં થી આંખ ની દવા બને છે
તો બીજી તરફ નર્મદાના ના જંગલો પહાડો માં વસંત પંચમી જાણે ફેર કેસુડાના ફૂલો ય પૂરબહારમાં ખીલી ઊઠયા છે જંગલોમાં પાનખરમાં ઠેરઠેર ખરેલા પર્ણોની ચાદરના સુંદર દ્રશ્ય સર્જાય છે નવી કૂંપળો ફૂટે નવા પાન ફૂટે અને પીડા પાન ખર પડે ત્યારે વસંતમાં ખીલી ઊઠેલા ની સોડમ જીવનને સુગંધી અને રંગોથી ભરી દે છે. વસંતને યુવાન અને સુંદરતા સાથે પણ સરખા થાય છે, વસંતઋતુ ચેતના, ઉત્સાહનો સંચાર અને ઉત્તર વોટ આર ની ઋતુ છે જુના નો ત્યાગ કરો અને ધારણ કરવું એ કુદરતનો નિયમ છે, પાનખર ઋતુમાં ઝાડના પાન ખરી જાય છે અને ડાળીઓએ નવા પાન ફૂટે છે, ત્યારે ખરી પડેલાં પાન નવા પાન ને કહે છે જે વીતી તુજ વીતશે, એટલે કે એક દિવસ તારો પણ યુવાન છીનવાઈ જશે તું પણ એક દિવસ મારી જેમ ખરી પડી મારે અભિમાન કરીશ નહિ, વસંત માનવજીવન માટે નવા આકાશ ઉમંગ ચેતના અને શક્તિનો સંચાર કરે છે,
તસવીર :જ્યોતિ જગતાપ, રાજપીપળા
